ՀՀ առողջապահության նախարարության Ավդալբեկյանի անվան առողջապահության ազգային ինստիտուտում (ԱԱԻ) երեկ ներկայացվեցին «ՀՀ առողջապահության ազգային հաշիվների» եւ «Հայաստանի առողջապահության համակարգի գործունեության գնահատման» զեկույցները։
ՀՀ առողջապահության ազգային ինստիտուտի տնօրեն Պարունակ Զելվեյանի խոսքով՝ զեկույցները բավականին լուրջ եւ երկարատեւ աշխատանքի արդյունք են, որոնք ներկայացնում են համակարգի ամբողջ գործունեության վերլուծությունը եւ գնահատականը։

Առողջապահության համակարգի գործունեության գնահատման զեկույցում առաջին անգամ ներառված են նաեւ նոր մոտեցումներ եւ վերլուծություններ։ Արդյունքում իրականցված վերլուծությունների շնորհիվ ստեղծվել է բավականին լուրջ բազա։ Նմանատիպ աշխատանք նախատեսված է իրականացնել նաեւ այս տարվա ընթացքում 2012 թվականի համար։

«ՀՀ առողջապահության ազգային հաշիվների» աշխատանքային խմբի ներկայացուցիչ Նառա Դավթյանը տեղեկացրեց, որ Հայաստանում առողջապահության ազգային հաշիվները մշակվում են դեռեւս 2005 թվականից։ Դրա համար հիմք է հանդիսանում Առողջապահության համաշխարհային կազմակերպության, եվրոպական վիճակագրական ծառայության եւ տնտեսական համագործակցության եւ զարգացման կազմակերպության կողմից մշակված ԱԱՀ կազմման մեթոդական ուղեցույցը։ Ներկայումս այդ գործընթացը նոր փուլ է մտել, քանի որ հետազոտությունների իրականացումն արդեն ստանձնել է մեր պետությունը։ Ազգային ինստիտուտի համակագում ստեղծվել է առողջապահության համակարգի ֆինասնավորման վերլուծության եւ առողջապահության ազգային հաշիվների գնահատման ծառայություն։
Նառա Դավթյանը նշեց, որ հետագայում նախատեսում են ընդլայնել առողջապահության ազգային հաշիվները որպես գործիք օգտագործելու հնարավորությունը, ինչպես նաեւ կատարելագործելու են հետազոտություն անցկացնելու մեթոդաբանությունը։

«Հայաստանի առողջապահության համակարգի գործունեության գնահատման 2012 թվականին ազգային զեկույցը» ներկայացրեց առողջապահության ազգային ինստիտուտի առողջապահության համակարգի գործունեության եւ ռեսուրսների գնահատման ծառայության ղեկավար Դիանա Անդրեասյանը, նշելով, որ այն գործիք է, որը հնարավորություն է ընձեռում դիտարկել եւ գնահատել առողջապահական համակարգերի գործունեությունն ու արդյունավետությունը, ինչպես նաեւ բարեփոխումների առաջընթացը եւ ազդեցությունը բնակչության առողջության վրա։

Նշենք, որ Հայաստանը եվրոպական տարածաշրջանի այն վեց երկրներից մեկն է, որտեղ կատարվել է այս հետազոտությունը։
Դ. Անդրեասյանը շեշտեց, որ քննարկումների արդյունքում փորձագետները հանգել են այն կարծիքին, որ առողջապակական համակարգը պետք է ձգտի ոչ միայն բնակչության առողջության պահպանմանը եւ բարելավմանը, այլեւ առողջապահական համակարգի արձագանքմանը եւ ֆինանսական արդարացիությանը։

Զեկույցում տեղ են գտել բնակչության ինքնագնահատականները սեփական առողջության ինչպես ֆիզիկական, այնպես էլ հոգեկան վիճակի վերաբերյալ։ Հատկանշական է, որ առողջության ինքնագնահատականները սերտորեն շաղկապված են բարեկեցության հետ։ Դրանք անհամեմատ ցածր են անբարեկեցիկ ապրող բնակչության շրջանում։

Բնակչության շրջանում ամենատարածված հիվանդագին վիճակներն են գլխացավը (55.7 տոկոս), մեջքի ցավը (49.2), հոդացավը (43.8), անքնությունը (37.9) եւ պարանոցի, ուսերի ցավը (32.8 տոկոս)։ Այդ վիճակները մեծապես վատթարացնում են բնակչության ինքնազգացողությունը եւ կյանքի որակը։

Մահացության կառուցվածքում շատ են ոչ վարակիչ հիվանդությունները՝ կազմելով 78 տոկոս։ Արյան շրջանառության համակարգի հիվանդությունների տարածվածությունը եւ դրանցից մահացությունը դեռ ամենաբարձրն են։

Շարունակում է աճել չարորակ նորագոյացությունների պատճառով մահերի քանակը, չի նվազում նաեւ հիվանդացության մակարդակը։ Վերջին տասը տարիների ընթացքում մահացության շարունակակար աճ է գրանցվել նաեւ մարսողական օրգանների հիվանդություններից։

Դ. Անդրեասյանի խոսքով՝ մինչեւ չնվազեցվեն ռիսկի գործոնները, հիվանդացության եւ մահացության նվազեցում չի կարող արձանագրվել։

Պարունակ Զելվեյանն ամփոփելով ներկայացված զեկույցները՝ շեշտեց, որ մարդկանց գիտակցության մեջ պետք է ամրապնդել այն գաղափարը, որ առողջությունն ամենաթանկ կապիտալն է։ Դրանում մեծ դեր ունեն սոցիալական գովազդները, որոնք կքարոզեն առողջ ապրելակերպ։ Նա նաեւ հույս հայտնեց, որ զեկույցները իրենց ներդրումը կունենան եւ կօգտագործվեն առողջահական քաղաքականության մշակման մեջ։
Լուսինե ՄԽԻԹԱՐՅԱՆ