«Չկա չարիք՝ առանց բարիք»։ Այս ասացվածքը ինտերնետի վրա էլ կարող է տարածվել, միայն թե չկա բարիք՝ առանց չարիք իմաստով։ Բանն այն է, որ մեր իրականության մեջ այն միայն տեղեկատվության աղբյուր չէ՝ սխալ կիրառման պատճառով։ Հայաստանի հատկապես հեռավոր գյուղերում ինտերնետը հիմնականում «odnoklassniki.ru» կայքն է։ Դրանից զատ՝ այլ կայքեր «գոյություն չունեն»։ Չենք սխալվի, եթե ասենք, որ մեր բնակչության եթե ոչ հիմնական մասը, ապա գոնե կեսն ընդգրկված է, ինչպես հաճախ ասում են, «օդնոյում»՝ առանց տարիքային սահմանափակման։ Հենց այդտեղ էլ անչափահասները, թեեւ կապը պահում են հարազատների հետ, այդուհանդերձ, հանցագործությունների համար լավ թիրախ կարող են դառնալ։ Երբեմն նրանց սպառնում են, ընդգրկում տարիքին չհամապատասխանող խոսակցությունների մեջ։ Ու քանի որ այդ կայքով ամուսնությունները բացառություն չեն, աղջիկների մի մասն էլ հատուկ նպատակով է գրանցվում։ Այդ դեպքում էլ մեծ թիվ են կազմում «կոտրված» սրտերը։ Նաեւ եթե անգամ չի բարձրաձայնվում, միեւնույն է, սոցիալական կայքերի պատճառով «քանդված» ընտանիքներ էլ կան Հայաստանում։

Այսպիսով, հասարակության մի մասին համացանցը ծանոթ է «odnoklassniki.ru»—ով։ Որոշ ընտանիքներում համակարգիչ են գնում հենց այդ կայքից օգտվելու նպատակով։ Եվ այդ կայքից օգտվելուց բացի, համակարգչով տարրական գործողություններ հաճախ չեն կարողանում կատարել։ Ստացվում է՝ այսօր համակարգիչը սովետական ժամանակաշրջանի դաշնամուրի տեղն է զբաղեցնում. թեկուզ տեղին չի կիրառվում, բայց տուն է, թող լինի։

«Դա նպատակադրման պակասի պատճառ է։ Այդպիսի ընտանիքներում նպատակ չկա։ Իսկ երբ մարդը նպատակներ չունի՝ դատարկ է։ Այդ դատարկությունը պետք է լցվի։ Դա արվում է ինտերնետով։ Ինտերնետը լավ միջոց է դատարկությունը լցնելու։ Բայց երբ մարդը ներքին «լցվածություն», նպատակադրվածություն ունի, ապա ինտերնետն օգտագործում է իր նպատակների համար։
Այդ պարագայում մեղքը բարդել ինտերնետի վրա՝ սխալ է»,—«ՀՀ»—ի հետ զրույցում ասաց Ինֆորմացիոն տեխնոլոգիաների ձեռնարկությունների միության գործադիր տնօրեն Կարեն Վարդանյանը։
Նա մեր իրականության մեջ միայն սոցիալական կայքերի խնդիրը չի տեսնում։ Իսկ ինտերնետը սխալ օգտագործելու խնդիրը, ասում է, որ միայն Հայաստանում չէ։ Ամբողջ աշխարհում այդ խնդիրը կա։
«Ինտերնետի հիմնական ծավալն օգտագործվում է ժամանցային նպատակներով՝ խաղեր, պոռնո, սոցիալական կայքեր։ Դա իրականում մենության փոխհատուցում է։ Օգտվողը թվացյալ միջավայր է ստեղծում, որտեղ մենությունը փորձում է «խեղդել»։ Բայց ինտերնետը հզոր գործիք է, որը կարելի է, եւ մի մասը դա օգտագործում է դրական առումով»,— Կ. Վարդանյանը թվարկում է դրա դրական կողմերը։
Այսպես, ինտերնետով վերանում է տարբերությունը Երեւանի եւ գյուղերի միջեւ։ Մարդը դրանով կարող է ստանալ ողջ ինֆորմացիան, որը նախկինում քաղաքն էր տրամադրում։ Բացի այդ, դրա միջոցով հնարավոր է աշխատել։
Կ. Վարդանյանն առաջ է քաշում նաեւ ինտերնետով կրթվելու հնարավորությունը։ Նրա խոսքերով, օրինակ, Մասաչուսեթսի տեխնոլոգիական համալսարանի բոլոր դասընթացներն ազատ տեղադրված են ինտերնետում։

Ինտերնետի դրական նշանակությունը տեսնում է նաեւ հայագիտության եւ ինֆորմացիոն բլոգների բնագավառներում։ Ասում է՝ տեղեկատվական պատերազմների այս դարաշրջանում խնդիր ունենք, որ ժողովուրդն առավելագույնս օբյեկտիվ տեղեկատվություն ստանա, եւ ինֆորմացիան կապված լինի մեր երկրի նպատակների հետ։
Կ. Վարդանյանը համոզված է, որ մենք ինտերնետը բովանդակային առումով օգտագործելու շատ տեղեր ունենք, բայց շատ քիչ ենք օգտագործում. «Թեեւ վերջերս էականորեն լավացել է հայկական բովանդակությունը ինտերնետում, որը նախկինում չկար։ Որքան դրական նշանակությամբ օգտագործենք, այնքան ավելի շատ առաջ կգնանք, ոչ թե մեր էներգիան կվատնենք։ Սոցցանցն էլ ունի իր ինչպես բացասական, այնպես էլ դրական կողմերը։ Մեկը սոցցանցի միջոցով իր գաղափարներն է տարածում, մյուսը կատվի նկար է դնում ու գրում «վայ, փիսիկ»։ Ինտերնետը գործիք է։ Դրա վրա մեղք չես կարող բարդել։ Այն հնարավոր է եւ դրական առումով օգտագործել, եւ բացասական. դանակով կարող ես եւ հաց կտրել, եւ մարդ սպանել»։

Ու քանի որ մենք ինտերնետն ու համակարգիչը տեղին չենք օգտագործում՝ Հայաստանում համացանցի մասսայականությունից պետք է ոչ միայն ուրախանալ, այլեւ վախենալ։ Ուրախանալ կարող ենք մարդկանց միայն որոշակի խմբերի համար։ Իսկ ահա առավել խոցելի խմբերի՝ երեխաների, սեփական կամքով պարապուրդի մատնվածների, կամազուրկների համար դա իսկական չարիք է։

Այսպես, եթե անչափահասներն անգամ ուզում են դաստիարակչական, ուսուցողական ֆիլմեր դիտել կամ ինչ—որ նյութեր ձեռք բերել՝ այդ ճանապարհին անպայման «հանդիպում» են կիսամերկ աղջիկների, որոնք նկարներին համապատասխան կայքեր են գովազդում։ Եվ եթե այդտեղ չլինի ծնողի հսկողությունը՝ գովազդն իրենը «կանի»։
Հետեւաբար, տանը համակարգչի կամ համացանցի առկայությունը պետք չէ պարտադիր պայման համարել։ Եթե անգամ այդպես է կամ դրա անհրաժեշտությունը կա, պետք է որոշակի սահմանափակումներ մտցնել օգտվողների շրջանում։

Սեփական ցանկությամբ պարապուրդի մատնվածները հասարակության ամենավտանգավոր խավն են դառնում. անգործությունն ամենաուժեղ թշնամին է։ Իսկ եթե դա «համեմվում է» համացանցով, բնականաբար ոչ դրական իմաստով, ապա արդյունքները, պայմանավորված անձի առանձնահատկություններով, կարող են անօրինական գործողությունները լինել։

2011թ. տվյալներով Հայաստանում ինտերնետից օգտվողների թիվը գերազանցում էր 300 հազարը։ Իսկ ամբողջ աշխարհում 2011թ. մոտ 2.1 միլիարդ համացանցի օգտատեր է գրանցվել։ «The Royal Pingdom» վերլուծական ընկերության ուսումնասիրությունները վկայում են, որ օգտատերերի գրեթե կեսը ասիական երկրների բնակիչներն են։

Ասիայում են ապրում աշխարհի համացանցից օգտվողների 44%—ը, Եվրոպայում՝ մոտ 23%—ը, Հյուսիսային Ամերիկայում՝ 13%—ը եւ 10%—ը՝ Լատինական Ամերիկայում։ Աֆրիկան, Մերձավոր Արեւելքը եւ Ավստրալիան գրանցել են, համապատասխանաբար՝ 6%, 3% եւ 1% համացանցից օգտվողների ցուցանիշ։ Հատկանշական է, որ համացանցից օգտվողների մոտ կեսը 25—ից ցածր տարիքի անձինք են։

Առանձին երկրների շարքում առաջատարը Չինաստանն է, որտեղ ցանցից օգտվում է 485 միլիոն մարդ, այն դեպքում, երբ համացանցի հասանելիության մակարդակը ընդամենը 36% է։
Եվրոպայում համացանցի օգտատերերի թվով առաջատարը Ռուսաստանն է։
Ըստ «The Royal Pingdom»—ի, 2011թ. վեբ կայքերի քանակը կազմել է 555 միլիոն, որոնցից 300 միլիոնը գոյացել են վերջին տարվա ընթացքում։

Թամարա ՄՈՒՐԱԴՅԱՆ