Փորձի փորձանքն ու հաճույքի տհաճությունները. այս ամենի հետ ծանոթացնում են թմրամիջոցները։ Ինչպես աշխարհում, այնպես էլ Հայաստանում թմրանյութերն ու թմրամոլությունը բացառություն չեն։ Դրանց մասին որոշակի տվյալներ է ներկայացնում «Թմրամիջոցների վերաբերյալ ազգային զեկույցը»։ Զեկույցի շնորհանդեսը երեկ էր։ Դրանում ներկայացված են 2012թ. տվյալները։
Այսպես, Հայաստանում, ըստ զեկույցում ներկայացված տվյալների, ավելի քան 4300 թմրամիջոց գործածող մարդ կա, այդ թվում՝ 55 կին։ Բայց աճի միտում է նկատվում։ Բարեբախտաբար, 2012թ. աճը նվազել է 30 տոկոսով։

«Ինչպես աշխարհի բոլոր երկրներում, Հայաստանում էլ թմրամիջոցների գործածման դեպքերը աճում են, բայց ոչ այն տեմպերով, ինչպես մեր հարեւան երկրներում։ Այն, որ աճել է՝ միանշանակ է, բայց դրա հետ միասին տրամադրվող նարկոլոգիական բուժման որակը, նաեւ իրավապահ մարմինների աշխատանքը բարելավվել է։ Ոստիկանության կողմից իրավախախտումների եւ հանցագործությունների համար հաշվառված անձանց 89 տոկոսը գործազուրկ է»,–լրագրողներին ասաց Առողջապահության ազգային ինստիտուտի թմրամոլության եւ թմրամիջոցների դիտակայանի ղեկավար Սուրեն Նազինյանը։
Նարկոլոգիական կլինիկայի ղեկավար Պետրոս Սեմերջյանն էլ ասաց, որ 29—48 տարիքային խումբն է գերակշռում։ Ավելի շատ այդ տարիքային խմբի ներկայացուցիչներն են հաշվառված, որովհետեւ այդ շրջանում անձն անդրադառնում է առողջական խնդիրներին ու դիմում բուժման նպատակով։ Սակայն դա չի նշանակում, որ երիտասարդ տարիքում չեն օգտագործում։ Նարկոլոգիական կլինիկայի ղեկավարի խոսքերով՝ նրանց 99 տոկոսը թմրամիջոցների չարաշահումը սկսել է երիտասարդ տարիքում։ Առաջին անգամ թմրամիջոց օգտագործողների մոտավորապես 7 տոկոսը դառնում է թմրամոլ։ Իսկ դեռ նոր կյանք մտնող երիտասարդը թմրամիջոցի, դրա տեսակների եւ առհասարակ գոյության մասին, Սեմերջյանի խոսքերով, տեղեկանում է բակից, դպրոցից, տարիքով ավելի մեծ ընկերներից։
Աճի պատճառներից է երիտասարդների շրջանում ընդունված մշակույթը։ Մարդիկ օգտագործում են թմրամիջոցներ հաճույք ստանալու նպատակով, սակայն շատ արագ ընկնում են կախվածության մեջ։ Նրանք համոզված են, որ մեկ կամ մի քանի անգամ փորձելուց հետո կարող են դադարեցնել։

Նարկոլոգիական կլինիկայի ղեկավարի փոխանցմամբ, ոչ մի սոցիալական պատճառ կապված չէ թմրամիջոցների չարաշահման հետ։ Պարզապես կախված եկամուտներից մարդիկ օգտագործում են տարբեր արժողության թմրամիջոցներ։ Հիմնական օջախը Երեւանն է։ Հայաստանում առավել տարածված են հիմնականում կանեփատիպ թմրամիջոցները։ Երկրորդ տեղում ափիոնատիպ թմրամիջոցներն են։ Հիմա օգտագործվում են նաեւ տնայնագործական եղանակով պատրաստվող թմրամիջոցները։

Կոնկրետ թմրամիջոցների օգտագործումից մահացության նվազ դեպքեր են գրանցվում։ Մահանում են այլ հիվանդություններից, որոնք արագ զարգանում են, իսկ թմրամիջոցների չարաշահումը հանգեցնում է օրգանիզմի թուլացման, հիվանդությունների արագ ընկալման, բուժման դժվարացման։ Թմրամոլության բուժման մասով մարդկանց թվում է, թե բուժվում են, եւ, այսպես ասած, հիվանդությունը այլեւս չի կրկնվելու։ Բայց դա նույնն է, թե թոքաբորբի բուժումից հետո այդ հիվանդությունը տվյալ անձի մոտ այլեւս չի կրկնվի։

«Բուժումը տալիս է 100 տոկոսանոց արդյունք այն իմաստով, որ մարդն ամբողջությամբ ազատվում է կախվածությունից, թմրամիջոցներ օգտագործելու անզուսպ պահանջից։ Բայց կարող է վերադառնալ դրանց օգտագործմանը նույն կերպ, ինչպես որ նա ամենասկզբում սկսել է օգտագործել։ Բուժվածների 50 տոկոսը վերադառնում է թմրամոլությանը, որովհետեւ բուժումից հետո հայտնվում է նույն շրջապատում, նույն ապրելակերպն է վարում։ Դա փոխելը դժվար է։ Միայն զարգացած երկրները, այն էլ շատ հարուստ երկրները կարող են ստեղծել ռեաբիլիտացիոն կենտրոններ, որտեղ բուժումից հետո փորձում են մոռանալ թմրանյութերի մասին»,–ասաց Սեմերջյանը։

Հիվանդությունը բուժելի է ցանկացած փուլում, բայց յուրաքանչյուր շրջան իր դժվարություններն ունի։ Հայաստանի քաղաքացիների համար բուժումն անվճար է։ Բուժումը միայն կամովի է։ Հարկադիր բուժում հազվադեպ է լինում։ Իսկ բուժման գաղտնիությունը համարվում է բժշկական գաղտնիք եւ մնում է տվյալ կառույցի ներսում։ Սակայն կան օրենքով նախատեսված դեպքեր, երբ իրավապահ մարմինները տեղեկացվում են։

Ու, չնայած աճի ներկայացված տեմպերին, արձանագրված դեպքերին, ըստ Սեմերջյանի, այս մասով աշխարհում համեմատաբար լավ վիճակում Հայաստանն է։

Թամարա ՄՈՒՐԱԴՅԱՆ