«Մարդամետ» առողջապահություն. սա է «ՀՀ առողջապահական համակարգի 2014—2020թ. զարգացման հայեցակարգի» հիմնարար սկզբունքը։ Համաձայն դրա, առողջապահական քաղաքականության անմիջական շահառուն անհատն է։ Իսկ նախատեսվող բոլոր միջոցառումներն ուղղված են անհատի առողջության բարելավմանը։

Հայեցակարգը մշակվել է ՀՀ ԱՆ ակադեմիկոս Ավդալբեկյանի անվան առողջապահության ազգային ինստիտուտի կողմից։ Դրա նպատակն է սահմանել առաջիկա տարիների համար ոլորտի զարգացման ուղենիշը՝ ուղղված ՀՀ բնակչության առողջության պահպանմանը, հիվանդացության, հաշմանդամության եւ վաղաժամ մահացության նվազեցմանը, կյանքի որակի բարելավմանը եւ կյանքի միջին տեւողության ավելացմանը։

Երեկ Առողջապահության ազգային ինստիտուտում ՀՀ ԱՆ փոխնախարար Սերգեյ Խաչատրյանն ասաց, որ համապատասխան փաստաթղթերի հիմքում միջազգային մոտեցումներով կատարված աշխատանքներն են. «Դրանք հնարավորություն են տալիս դառնալ համեմատելի աշխարհի հետ, հասկանալ որտեղ ենք գտնվում, մեր երկրում իրականացվող աշխատանքների վերաբերյալ ունենալ լիարժեք վերլուծականներ, դրանց հիման վրա կայացնել համապատասխան որոշումներ, իրականացնել այն գործողությունները, որոնք կբերեն ցուցանիշների բարելավման»։
«Առողջապահության ազգային հաշիվներ» եւ «Առողջապահական համակարգի գնահատման գործընթաց» զեկույցները բնութագրում են եւ պատկերացում տալիս Հայաստանի առողջապահական համակարգի մասին։ «Սրանք փոխկապակցված են։ Պետք է կարողանանք ճիշտ վերլուծել եւ հասկանալ, թե այն ֆինանսական հոսքերը, որոնք առկա են համակարգում, ինչպիսի գործունեություն են ապահովել։ Մեզ համար շատ կարեւոր է ունենալ առողջ հասարակություն։ Դրա համար անհրաժետ է ունենալ առողջապահական գործուն եւ արդյունավետ համակարգ։ Այդ իսկ նկատառումով 2013թ. Ազգային առողջապահության ինստիտուտում ստեղծվեց աշխատանքային խումբ, որը նախաձեռնեց եւ պատրաստեց առողջապահական համակարգի զարգացման ռազմավարական ծրագիրը 2014—2020թթ. ժամանակահատվածի համար»,–լրագրողների հետ զրույցում ասաց ՀՀ ԱՆ ակադեմիկոս Ավդալբեկյանի անվան առողջապահության ազգային ինստիտուտի տնօրեն Պարունակ Զելվեյանը՝ ավելացնելով, որ դրանք ռազմավարական մի շարք ուղղությունների վերլուծություններ են եւ նոր առաջարկություններ։

Առողջապահության ազգային հաշիվների ծառայության ղեկավար Նաիրա Դավթյանը նշեց, որ ազգային հաշիվները համադրելի թվեր ստանալու նպատակ հետապնդող հետեւողականորեն հավաքագրվող թվերի շարք են։ Հավաքագրվում եւ գնահատվում են երկրում իրականացվող առողջապահական ծախսերը։
«Ավելացել են պետական ծախսերը, բայց աճման միտում է ունեցել նաեւ մասնավոր ծախսերի գնահատումը»,–ասաց նա՝ նշելով, որ նույն պարագայում հաստատուն վարքագիծ է պահպանել դոնոր կազմակերպությունների եւ միջազգային օգնությունը։

2005—2012թթ. ընկած ժամանակահատվածում պետական հատվածի գործակալների ֆինանսավորումն ավելացել է շուրջ 70 տոկոսով։ Դա այն պարագայում, երբ ընդամենը առողջապահական ծախսերը նույն ժամանակահատվածում ավելացել են մոտ 50 տոկոսով։ Սակայն այս պարագայում շուրջ 40 տոկոսով աճել է նաեւ մասնավոր հատվածի դերակատարումը։ Համաձայն 2012թ. առողջապահության ազգային հաշիվների՝ պետական հատվածի գործակալների ֆինանսավորման ծավալները ընդամենը առողջապահության ծախսերում կազմել են 37 տոկոս, մասնավոր հատվածը՝ 57 տոկոս, մնացած աշխարհը՝ 6 տոկոս։
Ըստ առողջապահության համակարգի գործունեության եւ կադրային ռեսուրսների գնահատման ծառայության ղեկավար Դիանա Անդրեասյանի, Հայաստանը պատկանում է այն եզակի երկրներին, որոնք իրականացնում են առողջապահության համակարգի գործունեության գնահատում. «Նախարարությունը կարեւորելով այս գործընթացը, նպաստում է դրա իրականացմանը։ Սա կարեւոր է, որովհետեւ մենք կարողանում ենք վեր հանել բացերն ու նվաճումները, իրականացնել համեմատություն։ Այս ամենն էլ հնարավորություն է ընձեռում գնահատելու համակարգը»։

Ըստ համապատասխան տվյալների, բնակչության հիվանդացության տեսակետից բեռ են ոչ վարակիչ հիվանդությունները։ Ուսումնասիրվել է հիվանդությունների զարգացման ռիսկի գործոնների տարածվածությունը, եւ արձանագրվել է, որ Հայաստանի բնակչությունը պահպանում է ռիսկային վարքագիծը։

Թամարա ՄՈՒՐԱԴՅԱՆ