Բուժհաստատություն մտնելիս չպետք է դրամարկղ փնտրել. բուժծառայությունները մատուցվելու են անվճար։ Բայց դա վերաբերում է միայն կանանց, իսկ ժամանակացույցը 1 ամիս է։ Մարտի 8—ից ապրիլի 7—ն ընկած ժամանակահատվածում առողջապահության նախարար Դերենիկ Դումանյանի նախաձեռնությամբ հայտարարվել է կանանց առողջության պահպանման միամսյակ։ Այս օրերին ավելի մատչելի են դարձել բժշկական որոշակի ծառայություններ։ Շեշտադրումը կատարվել է վերարտադրողական առողջության եւ դրան առնչվող ծառայությունների վրա։ Տարեցների համար էլ կարեւորվել են տեսողական խնդիրները։ Առողջապահական միամսյակի վերաբերյալ մարզերի եւ մայրաքաղաքի համար առանձին հրամաններ են ստորագրվել։

Յուրաքանչյուր կին կարող է դիմել տարածքային իր պոլիկլինիկական հաստատություն՝ ներկայացնելով անձնագիր, ինչպես նաեւ, առկայության դեպքում՝ նախկինում արված բժշկական հետազոտությունների արդյունքները։ Անկախ կնոջ գանգատներից, առողջության առաջնային օղակում սկրինինգ ծրագրի շրջանակներում կկազմակերպվի մանկաբարձ—գինեկոլոգի առաջնային զննում, խորհրդատվություն, ըստ անհրաժեշտության՝ նաեւ հետազոտություններ։ Բժշկական ցուցումների դեպքում տեղերում կկազմակերպվեն լրացուցիչ խորհրդատվություններ, լաբորատոր—գործիքային հետազոտություններ եւ համապատասխան մասնագետների զննումներ։ Բոլոր այն դեպքերում, երբ կինը կարիք կունենա հետազոտություն կամ բուժում անցնելու մասնագիտացված կենտրոնում, «բաց դռների» բժշկական եզրակացության հիման վրա նա կուղեգրվի համապատասխան կլինիկա, որտեղ կտրամադրվի անհրաժեշտ մասնագիտական խորհրդատվություն, բժշկական ցուցումների դեպքում կտրվի վերջնական կարծիք՝ բուժօգնության, այդ թվում՝ վիրահատության վերաբերյալ։

Ըստ ժամանակացույցի մարզեր կմեկնեն Երեւանի առաջատար կլինիկաների՝ ՀՀ ԱՆ «Սուրբ Գրիգոր Լուսավորիչ» բժշկական կենտրոնի, վերարտադրողական առողջության, պերինատոլոգիայի, մանկաբարձության եւ գինեկոլոգիայի հանրապետական ինստիտուտի, «Էրեբունի» բժշկական կենտրոնի, թիվ 2 բժշկական միավորման, Երեւանի Մ. Հերացու անվան բժշկական համալսարանի «Հերացի» հիվանդանոցային համալիրի, «Սուրբ Աստվածամայր» բժշկական կենտրոնի, Ս. Ա. Մալայանի անվան ակնաբուժական կենտրոնի նեղ մասնագետները, տեղերում կկատարեն ինչպես խորհրդատվություններ, այնպես էլ վիրահատություններ։ Անհրաժեշտության դեպքում կանայք մարզերից կուղեգրվեն մայրաքաղաք։

Երեկ հրավիրված ասուլիսի ժամանակ ՀՀ ԱՆ մոր եւ մանկան առողջության պահպանման վարչության պետ Կարինե Սարիբեկյանը նշեց, որ առաջնային օղակները մինչ այդ էլ թեեւ անվճար էին, այդուհանդերձ, կանանց 10—15 տոկոս ընդգրկվածություն կա։ Ահա թե ինչու այս միջոցառումը նպատակ ունի ավելի կարեւորելու կանխարգելիչ խնդիրները, վարքագծային փոփոխություններ առաջացնել։
Առավել ընդգծվել են այն հիմնական ծառայությունները, որոնք առնչվում են կնոջ վերարտադրողական ֆունկցիայի հետ։ Սակայն սա չի նշանակում, որ այլ բուժօգնության տեսակները բացառվում են։ Բացառություն են կազմելու միայն բարդ նորագույն տեխնոլոգիաներով թանկարժեք բժշկական ծառայությունները։

Ինչպես Սարիբեկյանն է ընդգծում, այդ ծառայությունները սովորական օրերին էլ անգամ սոցանապահով խմբերին պետպատվերի շրջանակներում չեն մատուցվում։ «Փորձելու ենք առավելագույն ընդգրկվածություն ապահովել։ Առաջին անգամ այս ծրագրում ներառել ենք նաեւ օստեոպորոզի խնդիրները»,– ասաց վարչության պետը։ Նա տեղեկացնում է, որ օստեոպորոզի դեպքում 50 տարեկանից բարձր կանայք ուղիղ կարող են դիմել դենսիտոմետրիկ հետազոտության՝ կանխարգելման, վաղ հայտնաբերման նպատակով։ Ավելի վաղ տարիքային խմբի դեպքում, եթե լինեն ցուցումներ, նրանք կուղեգրվեն բաց դռների եզրակացությամբ։ Այդ կերպ փորձում են կանոնակարգել հոսքերը։ Մերժումներից, կուտակումներից եւ դժգոհություններից խուսափելու համար Սարիբեկյանը մեկ անգամ եւս հիշեցնում է, որ «առաջին դուռը» պոլիկլինիկան է։ Որից հետո, պայմանավորված այցելուի վիճակով, կորոշվի հետագա ընթացքը։

Գյուղական ամբուլատորիաներում, ըստ Սարիբեկյանի, չեն կարող բաց դռներ կազմակերպել։ Գյուղական ամբուլատորիան, ընտանեկան բժիշկը ամեն օր աշխատում են։ Բայց այդտեղ չկան գործիքային հետազոտություններ։ Փոխարենը նրանք կարող են կանանց հիշեցել առողջության ստուգման վերաբերյալ եւ ուղղորդել տվյալ տարածաշրջանի պոլիկլինիկա։
Նրա խոսքերով, նախարարությունը երկու հրամաններով ամրագրել է, որ այս մեկամսյակի շրջանակներում փոխհատուցում իրականացվելու է պետական պատվերի շրջանակներում։ Քաղաքացիները հնարավորինս քիչ են շփվելու թղթային գործընթացների հետ։ Խոչընդոտներ չեն լինելու։ Ֆինանսական հարցերը բուժհաստատությունը մայրաքաղաքի դեպքում կլուծի Երեւանի քաղաքապետարանի, մարզերի դեպքում՝ մարզպետարանների հետ։ Բուժհաստատություններում կլինեն մեկամսյակի համար պատասխանատու անձինք։

Հայ—ամերիկյան առողջության կենտրոնի տնօրեն Խաչանուշ Հակոբյանն ասում է, որ թեեւ պետական աջակցություն չունեն, բայց ուրախությամբ են միացել ծրագրին. «Մենք ընտրել են երկու բժշկական կենտրոն, որտեղ կիրականացնենք մեր հետազոտությունները։ Դրանք են «Դավիթ Անհաղթ» բժշկական կենտրոնի տարածքում գտնվող պոլիկլինիկան եւ թիվ 17 պոլիկլինիկան։ Մեր մասնագետները երեքշաբթի օրը կաշխատեն «Դավիթ Անհաղթ» պոլիկլինիկայում, ուրբաթ՝ թիվ 17—ում։ Սա սկրինինգային ծրագիր է»։

Հայ—ամերիկյան առողջության կենտրոնը մեկ ամսվա փոխարեն հետազոտություններ կանցկացնի երկու ամիս։ Մարտ ամսին կլինեն Երեւանում, իսկ ողջ ապրիլի ընթացքում հետազոտություններ կիրականացնեն մարզերում։

«Սա պահանջում է մեծ ուշադրություն։ Այդ իսկ պատճառով ավելի լավ է ծրագիրն իրականացնենք երկու ամսվա ընթացքում, բայց պատվով դուրս գանք»,–այս համոզմանն է եկել Խ. Հակոբյանը։
«Այս միջոցառումները բաց դռներով եւ հետազոտություններով չեն սահմանափակվելու։ Այլ միջոցառումներ էլ կան։ Այս տարի ավելի մեծ հասանելիություն կապահովվի արգանդի վզիկի քաղցկեղի գնահատման եւ նախաքաղցկեղային հիվանդությունների վաղ հայտնաբերման ուղղություններով։

Երբ իրավիճակային վերլուծությունները նայում էինք, հասկացանք, որ բավականին բարձրացել է հայտնաբերումը, բայց արդյունավետ վարման ելքերի առումով դեռեւս հստակ աճի վիճակագրություն չունենք։ Ճանապարհ ունենք անցնելու»,–նշեց Կ. Սարիբեկյանը։

ՀՀ ԱՆ մայրական եւ վերարտադրողական առողջության պահպանման բաժնի պետ Գայանե Ավագյանն էլ ասաց. «Կանանց մոտ պետք է ավանդույթ ձեւավորել օգտվելու պետպատվերի շրջանակներում իրենց տրված հետազոտման եւ բուժման իրավունքից։ Այդ իրավունքի մասին կամ չգիտեն, կամ էլ պարզապես անտարբեր են իրենց առողջության նկատմամբ։ Կանայք կարեւորելով իրենց առողջությունը, կարեւորում են ընտանիքի, նաեւ հասարակության առողջությունն ու ապագան»։

Բայց գաղտնիք չէ, որ ոմանք բժիշկներին չվստահելու պատճառով չեն դիմում նրանց։ Կարինե Սարիբեկյանը այդ խնդիրը պայմանավորում է մենթատլիտետով. «Հասարակությունը բժշկի նկատմամբ հավատը փոխել է։ Կինը նախ դիմում է մի բժշկի, հետո՝ երկրորդին, երրորդին... ու խճճվում կարծիքների մեջ։ Վստահեք բժիշկին»։

Պոլիկլինիկաներում որակյալ մասնագետներով պայմանավորված խնդրի հետ Գայանե Ավագյանը համաձայն է։ Բայց հենց այստեղ առաջ է քաշում հայտնի խոսքերը՝ «Մոսկվան մեկ օրում չի կառուցվել»։

***
Տոնի կապակցությամբ կանանց առողջության պահպանման միամսյակի ընթացքում դժվարությունների կամ խոչընդոտների հանդիպելու դեպքում առողջապահության նախարարությունը խնդրում է զանգահարել՝ Երեւանում՝ քաղաքապետարանի պատասխանատու համակարգողներին 51—42—22 եւ 54—40—58 հեռախոսահամարներով, ՀՀ ԱՆ մայրական եւ վերարտադրողական առողջության բաժին՝ 52—15—59 եւ թեժ գիծ՝ 52—88—72 հեռախոսահամարներով, մարզերում՝ մարզպետարանների առողջապահության վարչություններ։

Բնակչության սոցիալապես անապահով ու առանձին (հատուկ) խմբերում ընդգրկված, ինչպես նաեւ զինծառայողների եւ նրանց հավասարեցված անձանց ընտանիքների կանանց խնդրում ենք պոլիկլինիկա դիմելիս իրենց հետ վերցնեն այդ կարգավիճակը հաստատող փաստաթուղթ ։

Թամարա ՄՈՒՐԱԴՅԱՆ