Դեղերի նկարագրություն
Կարգելվի՞ նախքան ծնվելը երեխայի սեռի մասին հայտնելը
Հայաստանում տարեկան սեռով պայմանավորված մոտ 1500 արհեստական ընդհատում է կատարվում։ Այս միտման շարունակվելու դեպքում մինչեւ 2060 թվականը չի ծնվի մոտ հարյուր հազար աղջիկ։ «Արմենպրեսի» փոխանցմամբ՝ այս մասին երեկ ՀՀ առողջապահության նախարարության նախաձեռնած օրենքի նախագծի վերաբերյալ հրավիրված քննարկման ժամանակ նշեց ՄԱԿ—ի բնակչության հիմնադրամի հայաստանյան գրասենյակի գործադիր ներկայացուցիչ Գարիկ Հայրապետյանը՝ ներկայացնելով օրենքի նախագծի համար հիմք ծառայած 2012—2013 թվականների «Սեռով պայմանավորված հղիության արհեստական ընդհատումների տարածվածությունն ու պատճառները Հայաստանում» հետազոտության տվյալները։ «Ազգային վիճակագրական ծառայության տվյալների համաձայն՝ նորածին երեխաների սեռային հարաբերակցության շեղումը տեղի է ունեցել 1991 թվականից սկսած։ Մինչեւ 2000 թվականը այն հասել է մաքսիմումին՝ 120 տղա/100 աղջիկ հարաբերակցությամբ, մինչդեռ նորմը 102—106/100 հարաբերակցությունն է։ Այսօր արդեն ցուցանիշը 114/100 է՝ նորմայից տասը տոկոս ավելի։
1993 թվականից մինչ օրս ունենք աղջիկ երեխաներից 40 000—ով ավելի ծնված տղա երեխաներ, ովքեր նոր կմտնեն վերարտադրողական տարիք, եւ մենք կսկսենք տեսնել այս երեւույթի իրական ազդեցությունը հասարակական կյանքի վրա»,–նշեց Հայրապետյանը՝ հավելելով, որ այս տեսանկյունից ամենախոցելին Գեղարքունիքի եւ Արագածոտնի մարզերն են, ուր գրանցվել է աշխարհում ամենաբարձր ցուցանիշը՝ 124։
ՀՀ առողջապահության նախարարության Մոր եւ մանկան առողջության վարչության պետ Կարինե Սարիբեկյանը, ներկայացնելով սելեկտիվ աբորտի հիմնական պատճառները, նշեց, որ առաջին երեխայի դեպքում այն քիչ է արտահայտված՝ գրեթե չկա, երկրորդ երեխայի դեպքում ցուցանիշը գնալով ավելանում է, իսկ երրորդ երեխայի պարագայում ցուցանիշը կատաստրոֆիկ է։ «Երրորդ երեխայի դեպքում 100 աղջկա դիմաց ծնվում է 160 տղա։ Չորրորդ երեխայի դեպքում այդ շեղումը կարծես մեղմանում եւ նվազում է։ Սա խոսում է սելեկտիվ աբորտների պատճառներից մեկի մասին, որ եթե ընտանիքը երկու երեխա է ունենում, առավելագույնը երեք, ապա անպայման ուզում է հաջորդ երեխան տղա լինի։ Երկրորդ պատճառը դա տղա երեխայի նախապատվությունն է, որ մեր հասարակության, մեր ժողովրդի շրջանում հնուց եկած արժեք է։ Հայ ընտանիքները տղա երեխայի մեջ տեսնում են ազգը շարունակելու դերակատարին։ Երրորդ պատճառը սեռն իմանալու հնարավորությունն է»,–նշեց Կարինե Սարիբեկյանը։ Նրա խոսքով՝ հաշվարկային ցուցանիշների համաձայն՝ հաշվի առնելով, որ հետազոտությունը ընտրանքային է, սեռով պայմանավորված արհեստական ընդհատումով պայմանավորված չի ծնվում տարեկան 2000—ից ավելի աղջիկ երեխա։
Բանախոսները խնդիրն առաջարկում են լուծել ՀՀ առողջապահության նախարարության նախաձեռնած օրենքի նախագծի միջոցով, որով առաջարկվում է պտղի՝ միչեւ 30 շաբաթական դառնալը արգելել բժիշկներին ծնողներին հայտնել ապագա երեխայի սեռը։ «Հաշվի առնելով կնոջ իրավունքը երեխայի սեռը իմանալու, այդ ժամկետն ընտրվել է 30 շաբաթական հղիությունը, որովհետեւ դա այն ժամանակն է, երբ կնոջը տալիս ենք փոխանակման քարտը եւ պատրաստում ծննդաբերության։ Մնացած ժամանակը ամբողջովին բավարար է երեխայի հագուստը գնելու եւ մյուս պատրաստությունները տեսնելու համար»,–պարզաբանեց Սարիբեկյանը։
ԱԺ առողջապահության մայրության եւ մանկության հարցերի մշտական հանձնաժողովի փորձագետ Անուշ Սուքիասյանը առաջարկեց շեշտադրումը դնել այնպիսի միջոցառումների իրականացման ուղղությամբ, որոնցով կնպաստենք հասարակության մեջ առկա կարծրատիպերի վերացման եւ ընկալումների փոփոխման վրա։ «Հետազոտությունների արդյունքները լուրջ վկայություն են այն մասին, որ մեր երկրում նկատվում է սեռով պայմանավորված հղիության արհեստական ընդհատումների աճ, եւ դա շատ լուրջ խնդիր է մեր երկրի համար։ Իհարկե, պետք է միջոցառումներ ձեռնարկել խնդրի կարգավորման շուրջ»,–նշեց Սուքիասյանը՝ միաժամանակ կրկին նկատելով, որ նման օրենքի ընդունումը կարող է բերել մի շարք վտանգներ՝ ավելացնել չարաշահումները, կոռուպցիոն ռիսկերը եւ դրանց դժվար վերահսկելիությունը։
1993 թվականից մինչ օրս ունենք աղջիկ երեխաներից 40 000—ով ավելի ծնված տղա երեխաներ, ովքեր նոր կմտնեն վերարտադրողական տարիք, եւ մենք կսկսենք տեսնել այս երեւույթի իրական ազդեցությունը հասարակական կյանքի վրա»,–նշեց Հայրապետյանը՝ հավելելով, որ այս տեսանկյունից ամենախոցելին Գեղարքունիքի եւ Արագածոտնի մարզերն են, ուր գրանցվել է աշխարհում ամենաբարձր ցուցանիշը՝ 124։
ՀՀ առողջապահության նախարարության Մոր եւ մանկան առողջության վարչության պետ Կարինե Սարիբեկյանը, ներկայացնելով սելեկտիվ աբորտի հիմնական պատճառները, նշեց, որ առաջին երեխայի դեպքում այն քիչ է արտահայտված՝ գրեթե չկա, երկրորդ երեխայի դեպքում ցուցանիշը գնալով ավելանում է, իսկ երրորդ երեխայի պարագայում ցուցանիշը կատաստրոֆիկ է։ «Երրորդ երեխայի դեպքում 100 աղջկա դիմաց ծնվում է 160 տղա։ Չորրորդ երեխայի դեպքում այդ շեղումը կարծես մեղմանում եւ նվազում է։ Սա խոսում է սելեկտիվ աբորտների պատճառներից մեկի մասին, որ եթե ընտանիքը երկու երեխա է ունենում, առավելագույնը երեք, ապա անպայման ուզում է հաջորդ երեխան տղա լինի։ Երկրորդ պատճառը դա տղա երեխայի նախապատվությունն է, որ մեր հասարակության, մեր ժողովրդի շրջանում հնուց եկած արժեք է։ Հայ ընտանիքները տղա երեխայի մեջ տեսնում են ազգը շարունակելու դերակատարին։ Երրորդ պատճառը սեռն իմանալու հնարավորությունն է»,–նշեց Կարինե Սարիբեկյանը։ Նրա խոսքով՝ հաշվարկային ցուցանիշների համաձայն՝ հաշվի առնելով, որ հետազոտությունը ընտրանքային է, սեռով պայմանավորված արհեստական ընդհատումով պայմանավորված չի ծնվում տարեկան 2000—ից ավելի աղջիկ երեխա։
Բանախոսները խնդիրն առաջարկում են լուծել ՀՀ առողջապահության նախարարության նախաձեռնած օրենքի նախագծի միջոցով, որով առաջարկվում է պտղի՝ միչեւ 30 շաբաթական դառնալը արգելել բժիշկներին ծնողներին հայտնել ապագա երեխայի սեռը։ «Հաշվի առնելով կնոջ իրավունքը երեխայի սեռը իմանալու, այդ ժամկետն ընտրվել է 30 շաբաթական հղիությունը, որովհետեւ դա այն ժամանակն է, երբ կնոջը տալիս ենք փոխանակման քարտը եւ պատրաստում ծննդաբերության։ Մնացած ժամանակը ամբողջովին բավարար է երեխայի հագուստը գնելու եւ մյուս պատրաստությունները տեսնելու համար»,–պարզաբանեց Սարիբեկյանը։
ԱԺ առողջապահության մայրության եւ մանկության հարցերի մշտական հանձնաժողովի փորձագետ Անուշ Սուքիասյանը առաջարկեց շեշտադրումը դնել այնպիսի միջոցառումների իրականացման ուղղությամբ, որոնցով կնպաստենք հասարակության մեջ առկա կարծրատիպերի վերացման եւ ընկալումների փոփոխման վրա։ «Հետազոտությունների արդյունքները լուրջ վկայություն են այն մասին, որ մեր երկրում նկատվում է սեռով պայմանավորված հղիության արհեստական ընդհատումների աճ, եւ դա շատ լուրջ խնդիր է մեր երկրի համար։ Իհարկե, պետք է միջոցառումներ ձեռնարկել խնդրի կարգավորման շուրջ»,–նշեց Սուքիասյանը՝ միաժամանակ կրկին նկատելով, որ նման օրենքի ընդունումը կարող է բերել մի շարք վտանգներ՝ ավելացնել չարաշահումները, կոռուպցիոն ռիսկերը եւ դրանց դժվար վերահսկելիությունը։