«Բժշկի մասնագիտության մեջ կարեւորը սերն ու մարդասիրությունն են։ Եթե սիրես մասնագիտությունդ, բոլոր դժվարությունները կհաղթահարես։ Եվ չի կարող չար, անհանդուրժող մարդը բժիշկ դառնալ»,–Երեւանի քաղաքապետարանի «Շտապբուժօգնություն» ՓԲԸ—ի թիվ 5 ենթակայանի վարիչ, բժիշկ—սրտաբան Անուշավան Վիրաբյանի համոզմունքն է, չորս տասնյակից ավելի տարիների բժշկի աշխատանքային փորձն է վկայում։ Պատահական չէ, որ 2013 թվականին ճանաչվել է «Տարվա շտապ բժշկական օգնության բժիշկ»։

Բժիշկ Վիրաբյանը պատմում է, որ մասնագիտության ընտրության հարցում իրեն օգնել է հայրը։ «Ծնողը միշտ մտածում է իր երեխայի մասնագիտության մասին, 70—ականների սկիզբն էր, իր բացատրելով իմ մեջ չի տեսել ինժեներ, ճարտարապետ, այլ տեսել է հումանիստի կերպար, որը կարող էր բժիշկ լինել»,–պատմում է Անուշավան Վիրաբյանը եւ հիշում, որ դպրոցական տարիներին նույնիսկ փորձում էր ճնշման խնդիր ունեցող տատիկին դեղեր ներարկել։

Ա. Վիրաբյանն ունի վիրաբույժի, սրտաբանի շտապօգնության բժշկի մասնագիտացումներ, երեքին էլ պատասխանատվությամբ է վերաբերվում։ «Սրտաբանի մասնագիտությունը ընտրեցի, որպեսզի կարողանամ հայրիկիս օգնել, բայց այնուհետեւ սիրահարվեցի այդ մասնագիտությանը»,–ասում է նա եւ նշում, որ բժշկի այս մասնագիտացումն առավել պատասխանատուներից է, անընդհատ ճակատագրական, ռիսկային որոշումներ կայացնելու խնդիր ունես, իսկ սրտային հիվանդություններն այսօր ամենատարածվածն են։

Մասնագիտական գործունեություն իրականացնելիս մշտապես առնչվում է մահվան դեմ պայքարի դեպքերին։ «Հիշում եմ՝ դեռ երիտասարդ բժիշկ էի, 90—ականներն էին, խոսում էի հիվանդի հետ, սրտամկանի ինֆարկտ էր տարել, բայց իրեն արդեն լավ էր զգում, ցավերն անցել էին, ուզում էր դուրս գրվել հիվանդանոցից, սակայն դուրս գրվելու ենթակա չէր, մենք նրան բացատրում էինք, չէր համոզվում։ Իրավական կողմ կար, փաստաթուղթը ստորագրեց, որ տեղյակ լինելով հիվանդության հնարավոր բարդություններին՝ ցանկանում է դուրս գրվել։ Մենք իրավունք չունեինք նրա ցանկությունը հաշվի չառնել։ Եվ ստորագրելուց հետո, երբ արդեն պատրաստվում էր լքել հիվանդանոցը, այս դեպքում պիտի ասեմ, որ բարեբախտաբար, նրա մոտ սրտի կանգ եղավ։ Այդ պահին շրջվեցինք, արագ օգնություն ցուցաբերեցինք, եւ հնարավոր եղավ փրկել կյանքը։ Եթե նա արդեն դուրս եկած լիներ հիվանդանոցից, ու նույն բանը պատահեր, իրեն շրջապատողները չկարողանային համապատասխան օգնություն ցուցաբերել, մենք էլ արդեն ենթակայանում լինեինք, հիվանդը կմահանար»,–պատմում է Անուշավան Վիրաբյանը։

Նա դասախոսում է նաեւ Երեւանի բժշկական համալսարանում, իր ուսանողներին միշտ հորդորում է. «Եթե մարդ բժիշկ է՝ իր ընտանիքի անդամներին, բարեկամներին պետք է կարողանա օգնել։ Եթե քեզ որեւէ մեկը դիմում է, դու նվազագույն օգնություն պետք է կարողանաս ցուցաբերել, որովհետեւ վատ բժիշկը շատ վտանգավոր է մարդկության համար, պետք է գոնե առաջնորդվել «մի՛ վնասիր» սկզբունքով»,–ասում է նա։ Միեւնույն ժամանակ նշում է, որ սխալ է այն թերահավատությունը, որ կա ապագա բժիշկների նկատմամբ. «Ես ուրախությամբ պետք է ասեմ, որ այսօր կան շատ լուրջ ու պատրաստված մասնագետներ»,– ասում է նա։

Այս խոսքերի հավաստումն է նաեւ այն հանգամանքը, որ շտապօգնության արդիականացման շրջանակներում ծառայության մեջ ներգրավված են նաեւ երիտասարդ մասնագետներ։
«Հարցն այն է, որ պետք է այդ երիտասարդ կադրերին, ովքեր շահագրգռված են՝ սկսած բուհի բարձր կուրսերից ներգրավել բուժակի աշխատանքներում, այնուհետեւ եթե ունենան ավելի բարձր աստիճան, արդեն այլ աշխատանք տալ։ Այդ ուսանողների շնորհիվ շտապօգնության վարկանիշը բարձրացել է՝ գործառութային առումով։ Այսօր շտապբուժօգնությունում ներկրված մեքենաներից քսանը ռեանիմոբիլ են, Երեւան քաղաքում՝ 36—ից տասը։ Այդ ռեանիմոբիլների 70 տոկոսի վրա աշխատում են մեր օրդինատորները եւ տիրապետում այն ամենին, ինչը որ իրենցից պահանջվում է։ Այս առումով ունենք վաղվա լավ ապագա»,–ասում է նա։

Արդեն խոսելով Երեւանի քաղաքապետարանի շտապօգնության թիվ 5 ենթակայանի մասին, որի վարիչն ինքն է, ասում է, որ այստեղ արդիականացման արդյունքում աշխատանքն ավելի արդյունավետ է դարձել։ 90—ականներին վստահության եւ շտապօգնության կանչերի նահանջ կար, արդեն 2000—ականների կեսերից ամեն ինչ փոխվեց. այժմ չնայած նախկին 16 շարժակազմի փոխարեն հինգն են աշխատում, որից մեկը ռեանիմոբիլ է, տեխնիկան ժամանակակից է, չկան բենզինի, դեղորայքի եւ տեխնիկական այլ խնդիրներ։

Նա նաեւ նկատում եւ մատնանշում է, որ իրենց ծառայության համար խնդիր է դարձել շտապօգնության համար չնախատեսված կանչերը սպասարկելը, երբ հնարավոր է՝ նույն ժամանակում այլ կարեւոր կանչ լինի, սակայն ազատ բրիգադ ու անձնակազմ չլինի։ Սա իր հերթին դժգոհություն է առաջացնում հասարակության շրջանում, քանի որ երբեմն շտապբուժօգնության համար չնախատեսված կանչերի պատճառով բժշկական անձնակազմը ուշ է հասնում անհետաձգելի բուժօգնության կարիք ունեցող հիվանդի մոտ։ Պարոն Վիրաբյանը հորդորում է բոլորին՝ դիմեն իրենց տարածքի պոլիկլինիկաներին, ընտանեկան բժիշկներին որոշակի մինչհիվանդանոցային առողջական խնդիրներ լուծելու համար եւ թույլ տան շտապօգնության ծառայությանը կատարելու իր համար նախատեսված հատուկ գործառույթները։
Նորից վերադառնալով իր կոչմանն ու տարիների փորձին՝ մեր զրուցակիցը չի մոռանում բժշկի կոչման մասին. «Բժիշկը գիտակցաբար պետք է զգա, որ ինքը ծառա է։ Սա աստվահաճո մասնագիտություն է, դրանով զբաղվողը պետք է ունենա մարդասիրություն, բարություն, ներողամտություն, համբերություն, հանդուրժողականություն։ Եղել են դեպքեր՝ բռնություն չէ, բայց փորձել են բռնել խալաթիցս, թե՝ ինչի՞ ուշացար, ասել եմ՝ մի րոպե հիվանդին օգնեմ, հետո կզրուցենք, հիվանդին նայել եմ, հետո բարեկամները կրկնակի շնորհակալ են եղել»։