Թել ու ավել կամ սնահավատության այլ դրսեւորումներ. 21—րդ դարում դրանց բուժող հատկությանը դեռեւս հավատում են։ Արդյունքում ժամանակի կորստին զուգահեռ, ինչպես ասում են, մեկը հազար են դարձնում՝ ավելի բարդացնելով վիճակը։ Սեպտեմբերի 4—ին՝ սեռական առողջության համաշխարհային օրը, մասնագետները մեկ անգամ եւս հիշեցրեցին, որ առողջությունը «տիրոջ» հոգատարության կարիքն ունի, եւ որ ժամանակն այդ հարցում որոշիչ է։

«21—րդ դարում, երբ արդեն կա ապացուցված բժշկություն, եւ բավականին արդյունավետ բուժման միջոցներ են առաջարկվում, նմանատիպ միջոցների դիմելը, մեղմ ասած, ողջամիտ չէ»,–երեկ հրավիրված ասուլիսի ժամանակ ասաց «Արմենիա» հանրապետական բժշկական կենտրոնի մաշկաբան, սեռավարակաբան Կարեն Վարդանյանը՝ անդրադառնալով բարդություններին ու դրանց կանխարգելմանը, պապիլոմա վիրուսային ինֆեկցիային։

Նա զուգահեռներ է անցկացնում ծխելու դեմ պայքարի ու սեռական առողջության պահպանման միջեւ. յուրաքանչյուր ծխող գիտի՝ ծխելը վնասակար է առողջությանը, բայց շարունակում է ծխել, այնպես, ինչպես որ դեռահասության շրջանից բոլորն էլ գիտեն, որ կան սեռավարակներ, բայց ամեն մեկն ունի դրանից զգուշանալու համար համապատասխան միջոցներ չձեռնարկելու իր պատճառաբանությունը։
Մասնագետը տեղեկացնում է, որ պապիլոմա վիրուսը հիմնականում առաջացնում է 4 տեսակի խնդիր։ Երեքի դեպքում խոսքը մաշկաբանական խնդիրների մասին է, չորրորդի դեպքում՝ սեռական գորտնուկների։
Սեռավարակների դեպքում պետք է հիշել նաեւ քաղցկեղի մասին։ Պապիլոմա վիրուսները տարածվում են սեռական ճանապարհով։ Կարող են առաջացնել արգանդի վզիկի նաեւ արտաքին սեռական օրգանների քաղցկեղ։

«Կանխատեսվում է, որ 2020թ. հետո քաղցկեղը բոլոր հիվանդությունների շարքում մահացությամբ կլինի առաջին տեղում։ Եթե մենք քաղցկեղը միշտ համարել ենք ժառանգական հիվանդություն, ապա այսօր արգանդի վզիկի եւ վուլվայի քաղցկեղները զարմանալիորեն համարվում են սեռավարակ։ Դա քաղցկեղ է, որը տարածվում է սեռական ճանապարհով»,–նշեց ԵՊԲՀ ուռուցքաբանության ամբիոնի դոցենտ, «Նաիրի» բժշկական կենտրոնի օնկոգինեկոլոգիայի բաժնի վարիչ Արտեմ Ստեփանյանը՝ շեշտելով, որ այդ վիրուսները հայտնաբերելու եւ վերացնելու հնարավորություն կա, քանզի վարակման պահից մինչեւ քաղցկեղի զարգացում անցնում է միջինը 5—15 տարի։

«Դեղամիջոցը» պարզ է ու հասարակ՝ հարկավոր է ստուգում անցնել։ Մասնագետները նկատել են, որ դիմելիությունն ինչ—որ չափով ավելացել է։ Բայց Հայաստանում դեռեւս արգանդի վզիկի տարեկան շուրջ 200 նոր դեպք է արձանագրվում։ Բայց առողջությանը հետեւողականորեն ուշադրություն դարձնելու դեպքում այդ թիվը, ինչպես մասնագետներն են հավատացնում, ոչ թե տոկոսներով, այլ անգամներով հնարավոր է կրճատել։

Ա. Ստեփանյանի տվյալներով՝ զարգացած երկրներում արգանդի վզիկի քաղցկեղը կանացի սեռական համակարգի հիվանդությունների շարքում վերջին տեղում է, չզարգացած երկրներում՝ առաջին տեղում։ Այսպես է մեկնաբանվում՝ զարգացած երկրներում սեռավարակների պրոֆիլակտիկան ավելի ճիշտ է արվում, մարդիկ իրազեկ են, պարբերաբար ստուգում են վիրուսի առկայությունը։

Վարդանյանը հավատացնում է, որ շատ ավելի հեշտ են կանխարգելման միջոցառումները, քան արդեն իսկ զարգացած խնդրի, եւ առավել եւս զարգացած խնդրի բարդությունների հետեւանքները վերացնելը. «Ուզում եմ, որ մեր ազգաբնակչությանը հասնի հետեւյալը. գորտնուկները, այդ թվում՝ նաեւ սեռական գորտնուկները կամ կոնդիլոմաները, լինելով վիրուսային ծագմամբ վարակիչ խնդիրներ, ունեն նաեւ էպիդեմոլոգիական նշանակություն՝ պայմանավորված հպավարակիչ լինելով։ Հպավարակելիությունը միջինը կազմում է 67 տոկոս»։

Սեռական առողջությունը ոչ միայն այս կամ այն հիվանդության կամ հիվանդագին վիճակի բացակայությունն է, որը կարող է առաջացնել սեռական խանգարում, այլեւ սեքսուալության ֆիզիկական, էմոցիոնալ, հոգեկան եւ սոցիալական բարեկեցությունը։ Սեռական առողջությունը առողջ ընտանիքի հիմնաքարն է, իսկ առողջ ընտանիքը առողջ հասարակության կորիզն է։ Սրանում հավատացնում է ՀՀ ԱՆ գլխավոր սեքսապաթոլոգ, պրոֆեսոր Արամ Հակոբյանը։

Նա նկատել է, որ վերջին տարիներին Հայաստանի բնակչությունը սկսել է ավելի հաճախ դիմել սեքսապաթոլոգի օգնությանը։ Աճել է նաեւ մարզերից դիմողների թիվը։

Հակոբյանը կարեւորեց, որ սեռական առողջության մասին տեղեկությունների տարածման շնորհիվ հասարակության լայն շերտերի մեջ փոխվել է վերաբերմունքը սեռականության, սեռային վարքի եւ սեռավարակների հանդեպ։ Մասնագետի խոսքով, նախկինում հասարակության կողմից անտեսվում էին կանանց սեռական խնդիրները՝ բացի անպտղությունից։ Իսկ վերջին 6—7 տարվա ընթացքում մարդկանց վերաբերմունքը կանանց այդ խնդիրների հանդեպ փոխվել է։ Կանայք սկսել են ավելի հաճախ դիմել մասնագետի օգնությանը։

«Այնպիսի խնդիրներն են ի հայտ գալիս, որոնք առաջներում չէին էլ քննարկվում։ Մենք նկատում ենք նաեւ, որ նորապսակ ամուսնական զույգերը դիմում են բժշկի։ Առաջներում կանայք անհարմար էին զգում այցելել սեքսապաթոլոգիական կլինիկա, մինչդեռ վերջին տարիներին զույգերով դիմելիության տոկոսն է բարձրացնել։ Եթե նրանք ցանկանում են միասին հասնել խնդրի լուծման, լիովին բուժվելու հավանականությունը 90—95 տոկոս է»,–ասաց պրոֆեսորը։

«Սեքսուալ առողջության պաշտպանություն» ՀԿ—ի տնօրեն Ռուզաննա Ազատյանը եւս հայ հասարակության ընկալումներում փոփոխություն է նկատում։ Նա տեղեկացրեց, որ ներկայումս Հայաստանի երիտասարդական հիմնադրամի հետ աշխատում են մի ծրագրի շուրջ, որով ուսումնասիրում են ծխախոտի ծխի ազդեցությունը սեռական եւ վերարտադրողական առողջության վրա։

Ըստ բժշկական համալսարանի սեքսապաթոլոգիայի ամբիոնի վարիչ, սեքսապաթոլոգիայի կլինիկայի ղեկավար Սեւադա Հակոբյանի՝ սեռական առողջության պահպանման գործում մեծ դեր են խաղում նաեւ թե մարմնական գործոնները, թե հոգեբանական եւ սոցիալական գործոններն ու խնդիրները։

Թամարա ՄՈՒՐԱԴՅԱՆ