Յուրաքանչյուր տարի, համաձայն ԱՀԿ տվյալների, առավել տարածված ոչ վարակիչ հիվանդություններից աշխարհում մահանում է ավելի քան 38 միլիոն մարդ, որից 48%—ը կազմում են արյան շրջանառության համակարգի հիվանդությունները (ԱՇՀՀ), որոնք ի դեպ՝ երիտասարդացման միտում ունեն։

ԱՀԿ եւ գործընկեր միջազգային կազմակերպությունները անդամ պետություններին հորդորում են ձեռնարկել միջոցառումներ սրտանոթային հիվանդությունների նվազեցման ուղղությամբ, քանի որ ամբողջ աշխարհում ոչ վարակիչ հիվանդություններից ամենատարածվածը մահացության ցուցանիշով հենց սրտանոթային հիվանդություններն են։ Որպես այդ պայքարի հիմնական ուղղություն, շեշտը դրվում է այդ հիվանդությունների կանխարգելման միջոցառումների վրա։

Սեպտեմբերի 29—ը Առողջապահության համաշխարհային կազմակերպության (ԱՀԿ) եւ Սրտի համաշխարհային ֆեդերացիայի կողմից հռչակվել է որպես Սրտի համաշխարհային օր եւ նշվում է ամբողջ աշխարհում։

Այս տարի Սրտի համաշխարհային օրվա կապակցությամբ ընտրվել է «Առողջ սրտի համար առողջ ընտրություն միշտ եւ ամենուր» կարգախոսը։
Ոչ վարակիչ հիվանդությունների կանխարգելման, վաղ հայտնաբերման, վերահսկման եւ դրանց դեմ արդյունավետ պայքարի նպատակով ԱՀԿ—ն անդամ պետությունների համար սահմանել է առաջնահերթ 9 կամավոր գլոբալ նպատակ եւ դրանց հասնելուն ուղղված 25 ցուցանիշ։

Սրտանոթային հիվանդությունների դեմ ի՞նչ կանխարգելիչ միջոցառումներ են իրականացվում մեր երկրի առողջապահության ոլորտում, երեկ լրագրողների հետ հանդիպմանը ներկայացրեցին ոլորտի պատասխանատուները։ ՀՀ ԱՆ–ն, հենվելով ԱՀԿ մարտավարության վրա եւ կարեւորելով բնակչության առողջության պահպանումը, տարբեր ծրագրեր է իրականացնում առողջության առաջնային պահպանման եւ հիվանդանոցային օղակներում։

Հայաստանում բնակչության շրջանում արյան շրջանառության համակարգի հիվանդություններից ամենատարածվածները շարունակում են մնալ զարկերակային բարձր ճնշմամբ բնութագրվող հիվանդությունները։

Տարածվածությամբ երկրորդ, սակայն մահացության ցուցանիշով առաջին տեղն են զբաղեցնում սրտի սնուցման խանգարման (իշեմիայի) հետ կապված հիվանդությունները՝ մասնավորապես ստենոկարդիան եւ սրտամկանի սուր ինֆարկտը, ինչպես նաեւ ուղեղի արյան շրջանառության սուր խանգարումը (ինսուլտ)։

Միայն 2014 թվականին գրանցվել է սրտի իշեմիկ հիվանդության 17.097 նոր դեպք, այդ թվում՝ 2.083—ը՝ սրտամկանի սուր ինֆարկտ, 4.277—ը՝ ստենոկարդիա։ Այս խմբում գրանցված հիվանդների ընդհանուր թիվը կազմել է 68.898 դեպք։ 2014 թվականին սրտի իշեմիկ հիվանդությունից մահացել է 8.483 մարդ, որոնցից 2.386—ը՝ սուր ինֆարկտից։ Այսպիսով, արյան շրջանառության համակարգի հիվանդությունների հետեւանքով մահերի 65%—ը պայմանավորված է սրտի իշեմիկ հիվանդություններով։

Առողջապահության նախարարությունը առողջության առաջնային պահպանման օղակում իրականացնում է մի շարք ծրագրեր, մասնավորապես 2015թ. հունվարից մեկնարկել է «Հիվանդությունների կանխարգելում եւ վերահսկում» սկրինինգային ծրագիրը, որի բաղադրիչներից մեկը 35—68 տարեկան անձանց շրջանում զարկերակային գերճնշման հայտնաբերումն է։

Առաջին կիսամյակում հետազոտվել է 179 000 քաղաքացի, նրանցից 11 տոկոսի մոտ հայտնաբերվել է զարկերակային գերճնշում։ Ինչպես այս ծրագիրը, այնպես էլ սոցփաթեթի շահառուների համար 2015թ. մեկնարկած կանխարգելիչ բժշկական այցերը միտված են ՀՀ բնակչության շրջանում ոչ վարակիչ հիվանդությունների վաղ հայտնաբերմանը, վերահսկմանը եւ մահացության նվազեցմանը։ 2015թ. հունվար–հուլիս ամիսներին կանխարգելիչ բուժզննում է անցել սոցիալական փաթեթի 43 489 շահառու, ինչը կազմում է շահառուների ընդհանուր թվի 49 տոկոսը։

Սրտանոթային հիվանդությունների կանխարգելման կարեւորագույն բաղադրիչներից է նաեւ սրտի ոչ դեղապատ ստենտով անհետաձգելի վիրահատությունների ծրագիրը, որը մեկնարկել է այս տարվա հունվարի 1—ից։

ՀՀ ԱՆ աշխատակազմի բժշկական օգնության քաղաքականության վարչության պետ Ծաղիկ Վարդանյանը, ամփոփելով սրտի անհետաձգելի վիրահատության ծրագրի արդյունքները, նշեց, որ ծրագրի շրջանակում բժշկական օգնություն է ստացել 1068 քաղաքացի, դեպքերից 989–ը ավարտվել է ստենտավորումով, 79 դեպք՝ կորոնարոգրաֆիայով։ Ծրագրի շրջանակներում առաջին կիսամյակում հետազոտվել է 179 000 քաղաքացի, նրանցից 11 տոկոսի մոտ հայտնաբերվել է զարկերակային գերճնշում։

Հիվանդանոցային օղակում սրտաբանական բժշկական օգնությունն ու սպասարկումը, հատկապես՝ սրտային վիրաբուժությունը, իրականացվում են միջազգային չափանիշներին համապատասխան, կիրառվում են ժամանակակից տեխնոլոգիաներ։ Հանրապետության կլինիկաներում սրտանոթային համակարգի հիվանդությունների բուժումն իրականացվում է ինչպես թերապեւտիկ, այնպես եւ վիրաբուժական ճանապարհով, այդ թվում՝ կատարվում են սրտի բաց վիրահատություններ։ Վերջին տարիներին առանձնակի զարգացում են ստացել սրտի ինտերվենցիոն (փակ) միջամտությունները։

Ընդհանուր առմամբ 2015 թվականին արդեն իսկ պետական պատվերով կատարվել է 2308 սրտի վիրահատություն, որից 1426—ը փոխհատուցվել է ամբողջությամբ, իսկ 882—ը՝ մասնակի։

Ծաղիկ Վարդանյանը անդրադարձավ վիրահատությունների արդյունավետությանն ու մասնագետների առկայության խնդրին։

«Ներկայումս կարելի է վստահաբար ասել, որ Հայաստանի սրտաբանության ոլորտն ամենամրցունակներից մեկն է տարածաշրջանում՝ շնորհիվ նաեւ սփյուռքահայ մեր սրտաբանների, որոնցից մեկը բոլորիս հայտնի Հրայր Հովակիմյանն է, ով տարիներ առաջ եկավ հայրենիք եւ իր ողջ ներուժը, գիտելիքներն ու կարողությունները ներդրեց՝ նպաստելով ոլորտի զարգացմանը»,–ասաց Ծաղիկ Վարդանյանը։

Բանախոսի վստահեցմամբ, միայն կանխարգելիչ հետազոտությունները բավարար չեն երկրում սրտանոթային հիվանդությունների քանակը եւ դրանց մահացությունը կրճատելու համար։ Անհրաժեշտ է մեր կենսակերպ ներմուծել առողջ ապրելակերպի մշակույթը, կիրառել ճիշտ սննդակարգ եւ զերծ մնալ վնասակար սովորություններից՝ մասնավորապես ծխախոտից։

Լուսինե ՆԱԶԱՐՅԱՆ