Հակամանրէային դեղերի նկատմամբ կայունությունը խնդիր է դարձել ամբողջ աշխարհի համար։ Այդ կայունության հսկողության եւ կանխարգելման անհրաժեշտությունը կարեւոր է դարձել ամբողջ աշխարհի համար։

Հակամանրէային դեղերի նկատմամբ կայունությունը, կենցաղային լեզվով ասած, նշանակում է, որ հիվանդության դեմ օգտագործվող դեղերն անօգուտ են լինում, չեն ազդում, որոշ հիվանդություններ ուշ են բուժվում կամ սովորական ընթացքով չեն բուժվում։ Իսկ, ինչպես մասնագետներն են բացատրում, ներկայումս համաշխարհային առողջապահության համար լուրջ հիմնախնդիր է հակամանրէային դեղերի նկատմամբ կայունության զարգացումը։

Դեղակայուն ձեւերով վարակիչ հիվանդությունները ենթակա չեն ընդունված սխեմաներով բուժման, ինչի պատճառով երկարում է հիվանդության ընթացքը, դեղաբուժությունը դառնում է անարդյունավետ, եւ մեծանում է անբարեհաջող ելքերի ու բարդությունների թիվը։ Եվրոպական տարածաշրջանի որոշ երկրներում հակամանրէային դեղերի նկատմամբ կայունության տարածվածության մակարդակը հասնում է 25 տոկոսի։ 29 երկրների տվյալներով, դեղակայուն ձեւերով վարակների տարեկան 400 հազար դեպքերից մահանում է 25 հազար մարդ։ Իրականում հավանական է, որ այս տվյալներն ավելի բարձր են, քանի որ հակամանրէային դեղերի նկատմամբ կայունության պատճառով հետեւանքների գրանցումն ու հաշվետվությունը լիարժեք չի իրականացվում։

Առողջապահության նախարարությունը տեղեկացնում է, որ «մեր երկրում դեղերի որակի ու անվտանգության ապահովման միջոցառումների շրջանակներում արդեն իսկ իրականացվում են հակամանրէային դեղերի շրջանառությանն ուղղված միջոցառումներ, սակայն առողջապահության, անասնաբուժության եւ սննդի արտադրության ոլորտներում հակամանրէային դեղերի լայնորեն կիրառումը պահանջում է միջգերատեսչական լայն համագործակցություն։
Հակամանրէային դեղերի նկատմամբ կայունության զարգացման պատճառ է նաեւ ՀՀ—ում գործող մանրէաբանական լաբորատորիաների ախտորոշման ցածր մակարդակը՝ պայմանավորված հակամանրէային դեղերի նկատմամբ զգայունության որոշման համար չափորոշիչների եւ ուղեցույցների բացակայությամբ։

Լաբորատորիաներում չեն գործում հետազոտությունների որակի գնահատման կանոնավոր գործընթացներ։ Լուրջ խնդիր է նաեւ բուժաշխատողների եւ հանրության շրջանում հակամանրէային դեղերի նկատմամբ կայունության մասին անբավարար տեղեկացվածությունը, ինչպեսեւ բժիշկների կողմից հակամանրէային դեղերի նշանակումը՝ առանց հաշվի առնելու մանրէաբանական մշտադիտարկման արդյունքները»։

Սա համակարգային խնդիր է ամբողջ աշխարհում. մի երկրում, ասենք, լաբորատորիաները ավելի լավ վիճակում են, մյուսում՝ ավելի վատ, բայց իրավիճակը դրանից չի փոխվում։ Իսկ այդ իրավիճակը նպաստում է նաեւ առողջապահական ծախսերի չնախատեսված մեծացմանը։ Անհրաժեշտություն է առաջանում կիրառել ավելի նոր սերնդի, թանկարժեք հակամանրէային դեղեր, պահանջվում է ավելի երկարատեւ բուժում՝ մեծամասամբ բժշկական օգնություն եւ սպասարկում իրականացնող կազմակերպություններում, սրանք էլ պայմանավորում են ինչպես առանձին ընտանիքների, այնպես էլ ամբողջ հասարակության առողջապահական ծախսերի բեռի ծանրացումը։ Հաշվարկված է, որ Եվրամիությունում բազմադեղակայուն մանրէների հետեւանքով տարեկան տնտեսական կորուստը կազմում է 1,5 միլիարդ եվրո։

Իբրեւ այս պատկերը շտկող առաջին քայլերից մեկը Առողջապահության համաշխարհային կազմակերպությունն առաջարկում է քարտեզագրել հակամանրէային դեղերի շրջանառությունը՝ վերահսկողությունը ճիշտ կազմակերպելու նկատառումով։

Որպես հիմնախնդրի լուծում, մեր առողջապահության նախարարությունը մշակել եւ ներդնելու է հակամանրէային դեղերի նկատմամբ կայունության հսկողության ու կանխարգելման միջոցառումների ռազմավարական ծրագիրը, որը ներառում է միջոցառումներ՝ «ուղղված նոր կայուն մանրէների առաջացման, մարդկանց եւ կենդանիների շրջանում առկա դեղակայուն մանրէների տարածման կանխարգելմանը եւ դեղակայուն ձեւերով վարակների բեռի նվազեցմանը»։ Համապատասխան ռազմավարությունն ու միջոցառումների 2015—2020թթ. ծրագիրը գործադիրն արդեն հավանության է արժանացրել։ Ի՞նչ է ենթադրում այդ փաստաթուղթը եւ ինչպե՞ս ենք մենք պայքարելու այդ խնդրի դեմ։ Այս մասին կխոսենք հաջորդիվ։

Արմենուհի ՄԵԼՔՈՆՅԱՆ
Լուսանկարը՝ հեղինակի