Շաքարային դիաբետը տարածված քրոնիկ հիվանդություններից է, որն ամբողջ աշխարհում աճի միտում ունի։ Այն դիտարկվում է որպես սոցիալական խնդիր եւ առաջանում է օրգանիզմում ինսուլինի անբավարարության հետեւանքով, որը խաթարում է արյան մեջ գլյուկոզայի կարգավորումը եւ նյութափոխանակությունը։

Դիաբետը բավական տարածված է նաեւ երեխաների շրջանում, ովքեր մշտապես կարիք ունեն ինսուլինի ներարկման, ինչը օրվա մեջ կատարվում է մի քանի անգամ։ Ինչպես փաստում են մասնագետները, ինսուլինի ներարկումն ամբողջ աշխարհում դիաբետի բուժման միակ տարբերակն է եւ ուղեկցվում է ողջ կյանքի ընթացքում։
Հայաստանում այսօր հաշվառված է շաքարային դիաբետ ունեցող շուրջ 80 հազար հիվանդ, որոնցից 480—ը երեխաներ են, իսկ 177—ը՝ 18—22 տարեկան։

Նոյեմբերի 14—ին դիաբետի դեմ պայքարի միջազգային օրն է, որին ընդառաջ ՀՀ առողջապահության նախարարությունը միջոցառումների շարք է մեկնարկում՝ «Վերահսկիր դիաբետը, ապրիր լիարժեք կյանքով» անվամբ։ ՀՀ ԱՆ եւ Հայաստանի պետական երիտասարդական նվագախմբի նախաձեռնությամբ ծրագրի մեկնարկը կազդարարվի «Cartoon non stop» բարեգործական մանկական համերգով, որը տեղի կունենա նոյեմբերի 3—ին, ժամը 19—ին, Ա. Սպենդիարյանի անվան օպերայի եւ բալետի ազգային ակադեմիական թատրոնում։ Ծրագրի մաս է կազմում նաեւ հուլիսի 16–ին ՀՀ կառավարության կողմից հավանության արժանացած ինսուլինի տարատեսակների գնման գործընթացը կազմակերպելու մասին որոշման նախագիծը։ Վերջինիս շահառուներն են առաջին տիպի շաքարային դիաբետ ունեցող 0—18 եւ 18—22 տարեկան երիտասարդները։

ՀՀ ԱՆ—ն լուրջ քայլեր է իրականացնում պետության կողմից կենտրոնացված կարգով ձեռք բերվող դեղերի, մասնավորապես՝ շաքարային դիաբետով հիվանդների դեղապահովման բարելավման ուղղությամբ։ Ծրագրի շրջանակներում նախարարությունը ձեռք է բերել ուլտրակարճ ազդեցության ինսուլինի անալոգներ՝ գրչի տեսքով, քարտիջ դեղաձեւով, որոնք անվտանգության շնորհիվ, առանց տարիքային սահմանափակման վաղուց կիրառվում են աշխարհի տարբեր երկրներում։ Ծրագիրը հնգամյա է։

Երեկ գերատեսչության ներկայացուցիչները խոսեցին արդեն ձեռք բերված ինսուլին անալոգների բարձր բուժական արդյունավտության մասին՝ տեղեկացնելով, որ հաջորդ շաբաթվանից դրանք կհատկացվեն շահառուներին՝ սկսած տարիքային ամենափոքր խմբից։

ՀՀ ԱՆ մանկական էնդոկրինոլոգ Ելենա Աղաջանովայի տեղեկացմամբ, երեխաները սովորական ներարկիչի փոխարեն այսուհետեւ կօգտվեն ժամանակակից ինսուլինային գրիչ—ներարկիչներից, ինչը երեխաներին հնարավորություն կտա ունենալ առավել ճկուն սննդակարգ եւ օրվա ռեժիմ, կանխարգելել խոր հիպոգլիկեմիաները եւ հետաձգել դիաբետի սուր եւ քրոնիկ բարդությունների զարգացումը՝ բարելավելով նաեւ իրենց կյանքի որակը։

Գրիչ–ներարկիչները երեխաները կարող են օգտագործել առանց ծնողի միջամտության, ցանկացած վայրում։ «Բոլոր դիաբետ ունեցող երեխաները ապահովված են ինսուլիններով, եւ նրանք ստանում են բարձր որակի եվրոպական արտադրության ինսուլին։ Սակայն գիտությունը զարգանում է, եւ աշխարհում կիրառվում են առավել նորագույն ինսուլիններ, որոնք կոչվում են ինսուլին անալոգներ եւ ավելի մոտ են ֆիզիոլոգիական, բնական ինսուլինի արտադրման ձեւին։

Մենք շատ տարիներ երազում էինք այն մասին, թե երբ են մեր երեխաները նույնպես օգտվելու այդ ինսուլինային անալոգներից»,– նշեց մասնագետը՝ հավելելով, որ իրենց ակնկալիքները բավական մեծ են, քանի որ նորագույն ինսուլինների օգտագործումը նաեւ կհանգեցնի դիաբետի վերահսկման արդյունավետության բարձրացմանը։ «Ամբողջ աշխարհում դիաբետ ունեցող երեխաների կյանքի տեւողությունը ավելի կարճ եւ վատ է եղել։ Սակայն նորագույն ինսուլինների օգտագործումը, մշտական գլյուկոզայի վերահսկման հնարավորությունը տալիս են այն, որ երեխաները ամբողջ աշխարհում ապրում են ավելի երկար»,– հավելեց մանկական էնդոկրինոլոգ Ելենա Աղաջանովան։

ՀՀ ԱՆ գլխավոր էնդոկրինոլոգ Էդուարդ Թորոմոնյանը նշեց, որ թեպետ որակյալ ինսուլինի ձեռքբերման խնդիր վերջին տարիներին չի եղել, սակայն հաբերի ապահովման առումով մեծ առաջընթաց է արձանագրվել եւ հնագմյա պայմանագիր կնքելու շնորհիվ, ֆրանսիական դիաբետոնը նախարարությունը այժմ ձեռք է բերում ավելի մատչելի գնով՝ ընդլայնելով հիվանդների դեղերով ապահովվածության մակարդակը։

«Կառավարության եւ նախարարության օգնությամբ հնարավոր եղավ այդ գումարը տնտեսելով՝ ուղղել մանուկների կյանքի բարելավմանը՝ ապահովելով նորագույն ինսուլիններով ու ներարկիչներով»,–նշեց Էդուարդ Թորոմոնյանը՝ հավելելով, որ ծրագիրը միանվագ չէ, այն կկրի շարունակական բնույթ, եւ տարեցտարի կմեծանա շահառուների թիվը։

Նորագույն ինսուլինն ու գրիչ—ներարկիչները երեխաներին տրվելու են անվճար, իսկ մեծահասակները, ցանկության դեպքում, կարող են դրանք ձեռք բերել դեղատներից։
Հնգամյա պայմանագրով ամրագրված հումանիտար բաղադրիչով նախատեսվող ծրագրի շրջանակում հանրապետությունում կստեղծվի դիաբետի ուսուցման 4 կենտրոն, որոնք ապահովված կլինեն ժամակակակից սարքավորումներով եւ դիաբետի միջազգային ֆեդերացիայի կողմից հաստատված ուսուցման գործիքներով։

Միաժամանակ կիրականացվեն նաեւ մասնագետների վերապատրաստումներ։
Անմիջապես արտադրող կազմակերպությունների հետ պայմանագրեր կնքելու արդյունքում հաջողվել է բարձրացնել դեղերով ապահովվածության մակարդակը, իրականացնել անխափան մատակարարում։

Լուսինե ՆԱԶԱՐՅԱՆ