Ամեն տարի, սկսած 2004 թ., պատվաստումների կարեւորության մասին մարդկանց իրազեկվածությունը բարձրացնելու եւ վարակիչ հիվանդություններից զերծ պահելու նպատակով եվրոպական տարածաշրջանում իրականացվում է «Իմունիզացիայի կանխարգելման շաբաթ» ծրագիրը։ Այս տարի այն սկսվեց ապրիլի 24—ին եւ շարունակվելու է մինչեւ 30—ը։ Կարեւորելով ԶԼՄ ներկայացուցիչների դերը տեղեկատվության տարածման գործում, ՀՀ առողջապահության նախարարությունը Աղվերանում կազմակերպել էր իմունականխարգելման գործընթացի վերաբերյալ սեմինար։ Հանդիպման ընթացքում նախարարության աշխատակիցները խոսեցին պատվաստումների եւ պատվաստանյութերի անվտանգության, իմունիզացիայի հաջողությունների, բարդությունների, ինչպես նաեւ այն խնդիրների մասին, որոնց առերեսվում ենք գրեթե ամեն օր։

ՀՀ առողջապահության փոխնախարար Սերգեյ Խաչատրյանի համոզմամբ՝ իմունականխարգելումն առողջապահության ոլորտի արդյունավետ ռազմավարություններից մեկն է. «Մեր երկրում այսօր պատվաստումներ են իրականացվում բազմաթիվ վարակիչ հիվանդությունների դեմ։ Իմունիզացիան եւ հանրային առողջապահությունը մշտապես գտնվում են պետության հոգածության ներքո»։

ՀՀ իմունիզացիայի ազգային ծրագրի ղեկավար Գայանե Սահակյանը տեղեկացրեց, որ աշխարհում պատվաստանյութ կա մոտ 26 տեսակի հիվանդությունների դեմ, որոնցից 17—ն ունի նաեւ Հայաստանը։ Ամեն տարի կատարվում է ավելի քան 80000 դեղաչափ կարմրուկ—կարմրախտ—խոզուկ համակցված պատվաստում, եւ մինչ օրս հետպատվաստումային անբարեհաջող դեպք բարեբախտաբար չի արձանագրվել։ Նրա խոսքերով՝ սեզոնային բարդացումների ժամանակ օդավիրուսային վարակներով հոսպիտալացվում էր բնակչության 50—53 տոկոսը, իսկ այժմ ընդամենը 3 տոկոսը։ «Պատվաստումների շնորհիվ համաճարակային իրավիճակը, հատկապես կարմրուկի ու կարմրախտի առումով, համեմատաբար ավելի է կայունացել։ 2007 իրականացված զանգվածային՝ 98 տոկոս ընդգրկվածությամբ պլանային պատվաստումների շնորհիվ Հայաստանում կարմրուկի եւ կարմրախտի տեղական դեպքեր չեն գրանցվել։ Պատվաստումների շնորհիվ աշխարհում տարեկան 2,5—3 մլն կյանք է փրկվում»,–նշեց նախարարության աշխատակիցը։

Առողջապահության համաշխարհային կազմակերպության հաշվարկներով՝ աշխարհում մինչեւ մեկ տարեկանը 22,4 միլիոն երեխա դեռեւս չի ստացել տարիքի համար անհրաժեշտ բոլոր պատվաստումները։ 2011 թ. դրությամբ աշխարհում դիֆթերիա, կապույտ հազ, փայտացում պլանային պատվաստումներում երեխաների ընդգրկումը կազմում է 83 տոկոս։

Նշենք, որ պատվաստումների շնորհիվ Հայաստանում 1995 թվականից ի վեր այլեւս չի արձանագրվել պոլիոմելիտ հիվանդությունը, որի համար էլ մեր երկիրը, ի թիվս եվրոպական տարածաշրջանի այլ երկրների, հռչակվել է «պոլիոմելիտից ազատ» երկիր եւ մինչ օրս շարունակում է պահպանել այդ կարգավիճակը։

Բուժհաստատություններում ժամկետանց պատվաստանյութեր չեն օգտագործվում

Սեմինարի ընթացքում հարցեր հնչեցին նաեւ ժամկետանց դեղամիջոցների վերաբերյալ։ Փոխնախարար Սերգեյ Խաչատրյանի խոսքերով՝ բուժհաստատություններում նախարարությունը պարբերաբար մոնիթորինգ է անցկացնում։ Գիտեն, թե որ բժշկի մոտ ինչ տեսակի պատվաստանյութ կա։ «Պատվաստանյութերի որակի մեջ մտնում են հումքի արտադրության, որակի վերահսկողության չափորոշիչները։ Մենք ձեռք ենք բերում հիմնականում GMP որակի պատվաստանյութեր։ Ունենք նաեւ պայմաններ, որտեղ ստուգվում են, թե ինչ ջերմաստիճանի ռեժիմով են դեղերը Հայաստան հասել։ Նույնիսկ եղել է այնպիսի դեպք, երբ ջերմաստիճանի ռեժիմի խախտման պատճառով պատվաստանյութը հետ ենք ուղարկել»,–ասաց փոխնախարարը։


Նոր պատվաստանյութ՝ արգանդի վզիկի քաղցկեղի դեմ

Օժանդակություն ստանալու նպատակով ՀՀ առողջապահության նախարարությունը 2016 թ. դիմեց ԳԱՎԻ (Պատվաստումների եւ պատվաստանյութերի գլոբալ դաշինք) կազմակերպությանը։ Սերգեյ Խաչատրյանի փոխանցմամբ, կազմակերպությունը հավանություն է տվել ծրագրին եւ մինչեւ տարվա վերջ Հայաստանին կտրամադրի պատվաստանյութն ու լրացուցիչ պարագաները. «Այն կիրառելու ենք, որպեսզի քսան տարի հետո առողջ սերունդ ունենանք։ Այժմ նախապատրաստում ենք բուժաշխատողներին, վերազինում համապատասխան գիտելիքներով։ Աշխատանքներ են տարվում նաեւ տեղեկատվական նյութերի մշակման ու հանրային իրազեկման միջոցառումները կազմակերպելու առումով»։
Հիվանդության կանխարգելման նպատակով պատվաստում կստանան 9—13 տարեկան դեռահաս աղջիկները։ Այն 98 տոկոսով կկանխի պապիլոմա վիրուսով պայմանավորված քաղցկեղի առաջացումը։ Լրագրողների այն հարցին, թե կարո՞ղ են արդյոք պատվաստում ստանալ բարձր տարիքային խմբի կանայք, Գայանե Սահակյանը դրական պատասխան տվեց. «Պատվաստանյութը արդյունավետ է նույնիսկ ավելի հասուն տարիքում։ Եթե օրինակ օրգանիզմում նախաքաղցկեղային վիճակ է, պատվաստումը կկանխի հիվանդության հետագա խորացումը»։

Արգանդի վզիկի քաղցկեղը Հայաստանում, կանանց քաղցկեղային հիվանդությունների կառուցվածքում երկրորդ տեղում է կրծքագեղձի քաղցկեղից հետո։ 2014թ. հանրապետությունում արձանագրվել է պապիլոմա վիրուսի 229 առաջնային դեպք։ 2015 թ. հիվանդության հայտնաբերման սկրինինգային ծրագրի շրջանակում իրականացվել է 112 հազար ՊԱՊ թեստ, որի արդյունքում հետազոտված 30–60 տարեկան 7422 կնոջ մոտ գրանցվել են տարբեր աստիճանի բջջաբանական շեղումներ։
Լիանա ՍԱՐԳՍՅԱՆ