ՀՀ նախագահի տված հանձնարարականները եւ նոր կառավարության ծրագիրը. առողջապահական համակարգի ծրագրերն ու բարեփոխումները շարունակվել են՝ առաջնորդվելով դրանցով։ Երեկ ամփոփվեց նաեւ այդ ոլորտի տարեկան գործունեությունը։

Այսպես, 2014թ. կարեւորվել են հանրային առողջապահական ծրագրերը, հիվանդությունների կանխարգելումը եւ վաղ հայտնաբերումը։ Հանրային առողջապահական ծրագրերը ենթադրում են առաջնային օղակի դերի բարձրացում եւ հզորացում։ 2015 թվականին սոցիալական փաթեթի շահառուների համար կկազմակերպվեն կանխարգելիչ բժշկական ստուգայցեր (Check—Up)։ Ծրագրի ներդրման համար 2014—ին նախապատրաստական լուրջ աշխատանքներ են տարվել՝ գնահատվել են առաջնային օղակի կարողությունները, ձեւավորվում է շահառուների առցանց շտեմարան։

Բացի այդ, կատարելագործվել է սոցփաթեթի շահառուների բժշկական օգնության եւ սպասարկման գործընթացը։ Հաստատվել են տարեկան կանխարգելիչ բժշկական զննության փաթեթը, լրացուցիչ ծառայությունների եւ շահառուների ընտանիքի անդամների առողջության ապահովագրության բազային փաթեթների նվազագույն չափորոշիչները եւ այլն։

Իսկ կառավարության որոշմամբ լրացումներ են կատարվել «Պետության կողմից երաշխավորված անվճար եւ արտոնյալ պայմաններով բժշկական օգնության եւ սպասարկման մասին» որոշման մեջ։ Միասնականացվել է պետության կողմից երաշխավորված անվճար եւ արտոնյալ պայմաններով բժշկական օգնության եւ սպասարկման ուղեգրի ձեւը, եւ սահմանվել է ուղեգրի ձեւաթղթերի տրամադրման ընդհանուր կարգ։ Նոր ձեւի ուղեգրերում այլեւս չի նշվի բժշկական կազմակերպության անվանումը, ուր ուղեգրվելու է քաղաքացին։

Դրանով կապահովվի քաղաքացու կողմից բժշկի ազատ ընտրության իրավունքը, կբացառվեն ուղղորդումները՝ նվազեցնելով հնարավոր այլ ռիսկեր։ Ուղեգրի դարձերեսին տպագրված է հիվանդի իրավունքների վերաբերյալ տեղեկատվություն, ինչպես նաեւ հեռախոսահամարներ։

Լրամշակվել է պետական պատվերի տեղադրման կարգը։ Դա միտված է համակարգում կոռուպցիոն ռիսկերի նվազեցմանը։

Այս տարվա ընթացքում է ընդունվել «Երեխաների կրծքով սնուցման խրախուսման եւ մանկական սննդի շրջանառության մասին» ՀՀ օրենքը։ Միաժամանակ հավանության է արժանացել «Երեխաների սնուցման բարելավման հայեցակարգը եւ հայեցակարգի իրականացման 2015—2020թթ. գործողությունների ծրագիրը»։ Սրանք մեծապես կնպաստեն նորածինների եւ երեխաների շրջանում հիվանդացության նվազեցմանը։

Շարունակվում են Դեղերի պատշաճ արտադրական գործունեության (ՊԱԳ) ծրագրի ներդրման աշխատանքները։ Դեղերի ոլորտում համագործակցության հուշագիր է ստորագրվել Հայաստանի եւ Ռուսաստանի առողջապահության նախարարությունների միջեւ։

2014 թվականի կարեւոր ձեռքբերումներից է նաեւ զինակոչիկների պատվաստումների իրականացումը պոլիկլինիկաներում։ Հետպատվաստումային շրջանում նրանց առողջական վիճակը լիարժեք հսկողության տակ է։

Հաշվետու տարում ավարտվել են գյուղական 5 համայնքի ամբուլատորիաների կառուցման եւ 1 ամբուլատորիայի հիմնանորոգման աշխատանքները։ Համայնքներին եւ սահմանամերձ գյուղերին տրամադրվել է տնտեսված միջոցների հաշվին վերանորոգված շտապօգնության 10 մեքենա, դեղեր ու բժշկական պարագաներ։

Արդեն սկսվել են Յոլյանի անվան արյունաբանական կենտրոնի շինարարական աշխատանքները։ Այդտեղ կհիմնադրվեն տարածաշրջանային նշանակություն ունեցող՝ ոսկրածուծի փոխպատվաստման բաժանմունքը եւ ցողունային բջիջների լաբորատորիան։ Ուռուցքաբանության գերազանցության հայկական կենտրոնի ճառագայթային բուժման եւ հիվանդանոցային մասնաշենքերի նախագծային աշխատանքները մեկնարկել են։

Ի պատասխան հարցին, թե հինգ բալանոց սանդղակով ի՞նչ գնահատական կտրվի բնակչության առողջության ներկա վիճակին՝ նախարար Արմեն Մուրադյանը պատասխանեց. «Պատրաստ չեմ այդ սանդղակով գնահատել։ Այսօր մեր աշխատանքներն ուղղված են ոչ միայն հիվանդացության եւ մահացության հետ կապված ցուցանիշները բարելավելուն, այլեւ առողջություն ձեւավորելուն եւ այն պահպանելուն»։ Նա տեղեկացրեց, որ հայեցակարգով փորձում են հիմնական ուժերը կենտրոնացնել առաջնային բուժօղակում։ Հավաստիացնում է, որ երկրորդային բուժօղակի խնդիրները եւս չեն կարող ուշադրությունից դուրս մնալ։ Զուգահեռ զարգանում են երկու ուղղություններն էլ։

«Հիմնական առողջապահական ցուցանիշները պայմանավորվում են մի քանի գործոններով։ Առաջինը կյանքի միջին տեւողությունն է։ Դրա վրա ուղղակի ազդեցություն է թողնում մահացության ցուցանիշը։ Հայաստանն այդ ցուցանիշով ԱՊՀ երկրների շարքում համարվում է լավագույններից մեկը։ Կանանց կյանքի միջին տեւողությունը 77 տարի է, տղամարդկանցը՝ 71.5։ Մանկական եւ մայրական մահացության ցուցանիշի դեպքում եւս նվազման միտում կա։ Մենք մտնում ենք ցածր ռիսկի գոտի, եթե այս միտումները շարունակվեն։ Համեմատելի երկրների հետ համեմատ՝ Հայաստանն իր ցուցանիշներով գտնվում է լավագույն տեղում»,– ասաց Մուրադյանը՝ ավելացնելով, որ ինֆեկցիոն հիվանդություններից մահացությունը մեզ մոտ մեկ տոկոսից ցածր է։

Իսկ վստահության ձեւավորման մասին խոսելիս ասաց. «Մենք փորձում ենք մեր աշխատանքներում քայլ առ քայլ իրականացնել չափագրված մոտեցումներ, այսինքն՝ ներդնել այն չափորոշիչները, որոնցով պետք է գործեն բժշկական հիմնարկները եւ բժիշկները։ Այդ չափորոշիչները պետք է վերաբերեն ոչ միայն մասնագիտական, այլեւ կազմակերպչական բնույթի հարցերին»։

Համոզված է՝ չափորոշիչների ներդրումից հետո վստահության մակարդակի բարձրացումն ակնառու կլինի։ Միայն թե ամբողջ բժշկագիտական դաշտը փոխել եւ անցնել չափորոշիչների, երկարատեւ աշխատանք է։ Առանձին ոլորտներում այդ չափորոշիչները գործում են։ Քայլ առ քայլ փորձ է արվում ոլորտ առ ոլորտ իրականացնել համապատասխան աշխատանքներ։

Նախարարն անդրադարձավ նաեւ վերջին շրջանում թանկացումներին։ Դրամի արժեզրկման ընթացքում նկատվել է դեղորայքի թանկացում, սակայն դա ոչ բոլոր դեպքերում էր պայմանավորված փոխարժեքի տատանողականությամբ։ Ըստ նախարարի՝ այդ ժամանակահատվածում բարձրացել էր նաեւ հայկական արտադրության դեղորայքի գինը, որը ներկրման հետ որեւէ կապ չուներ։
«Վստահաբար կարող եմ ասել, որ վերջին օրերին կտրուկ նվազել է դեղորայքի գինը եւ գտնվում է հսկողության ներքո։ Մինչեւ 10 տոկոս թանկացած առանձին դեղորայքը եւս, պարզաբանումների հետ կապված, ներկայացված է մեր համապատասխան ստորաբաժանումներին»,–ասաց Ա. Մուրադյանը՝ նշելով նաեւ, որ այդ օրերին առանձին դեղորայք ներկայացված չի եղել։ Նախարարը դա եւս մտահոգիչ է համարում։

Թամարա ՄՈՒՐԱԴՅԱՆ